استفاده از ازن در آکواریوم های خانگی

ازن چیست و چگونه عمل می کند؟

ازن به صورت طبیعی فرمی از اکسیژن سه ظرفیتی است که از ترکیب سه مولکول اکسیژن ساخته شده است.

این مولول بسیار فعال و از طرف دیگر ناپایدار بوده و دارای طول عمر کوتاهی می باشد.

همین ساختار ناپایدار ازن و خاصیت اکسید کنندگی بسیار بالای آن می تواند خاصیت های بی نظیری را به این ماده ببخشد.

اکسیژن طبیعی در هوا و آب یافت می شود که از ترکیب دو مولکول اکسیژن ساخته شده و ساختار بسیار پایداری دارد.

وقتی که مولکول ازن شکسته می شود به یک ترکیب اکسیژن دو ظرفیتی و پایدار به همراه یک اتم اکسیژن آزاد تبدیل می شود.

این اتم آزاد می تواند به راحتی به تمامی ساختار های ارگانیک محلول در آب حمله کرده

و آنها را به فرم های ساده تر تبدیل کرده که به راحتی توسط پروتئین اسکیمر ها و یا باکتری های فیلتر بیولوژیک قابل حذف می شوند.

به این فرایند اکسید شدن گفته می شود.

البته فرایند توضیح داده شده یک بخش بسیار کوچک و ساده شده از فرایند هایی است که اتم آزاد اکسیژن می تواند

در درون آب انجام دهد، فرایندهای بسیار پیچیده ای وجود دارد که برای درک بهتر آنها لازم است اطلاعات کاملتری از علم شیمی داشته باشید.

برای مشاهده دستگاه تصفیه ازن کلیک کنید

چگونه می تواند از ازن در آکواریوم استفاده کرد؟

همانطور که گفته شده ازن بسیار ناپایدار بوده و دارای نیمه عمر بسیار کوتاهی است،

پس امکان خرید آن و یا ذخیره کردن آن وجود نخواهد داشت.

برای استفاده از ازن لازم است آن را در همان لحظه مورد نظر تولید کرد

که برای این منظور از وسیله هایی به نام تولید کننده ازن یا Ozonizer ها استفاده می شود.

اغلب این دستگاه ها از قوس الکتریکی برای تولید ازن از اکسیژن موجود در هوا استفاده می کنند.

که در این فرایند اکسیژن با کمک انرژی دریافتی از قوس الکتریکی با هم ترکیب شده و اکسیژن سه ظرفیتی یا ازن را تولید می نماید.

برای مشاهده دستگاه تصفیه ازن کلیک کنید

در آکواریوم ازن تولید شده را باید به شکلی به آب اضافه کرد تا قبل از رسیدن آب ازن دیده به آکواریوم نیمه عمر ازن تمام شده

و کل ازن از آب خارج شده باشد و در این زمان به حالت پایدار اکسیژن رسیده باشد.

برای این منظور اصولا ازن را به هوای ترکیبی در پروتئین اسکیمر ها تزریق می نمایند و خروجی آب آنها را در مسیری هدایت می کنند

تا زمان لازم برای ورود آب به آکواریوم سپری شود.

توجه داشته باشید که به دلیل خورندگی بسیار بالای ازن لازم است حتما لوله ها

و موادی که برای ساخت پروتئین اسکیمر استفاده شده است در برابر ازن مقاوم باشند.

ازن می تواند بر روی برخی از ساختار های پلاستیکی تاثیر گذاشته و باعث بروز خوردگی و نشتی در آنها شود پس لازم است به این نکته توجه گردد.

البته می توانید از راکتور های مخصوص ازن نیز استفاده کنید اما اصولا استفاده از آنها بسیار مشکل بوده و به راحتی در دسترس نمی باشند.

چه میزان از ازن در آکواریوم برای استفاده مناسب است؟

بهترین راه برای تشخیص میزان مصرف ازن اندازه گیری پارامتری به نام ORP یا پتانسیل کاهشی و افزایشی در آب است.

که در حقیقت میزان اختلاف پتانسیل الکتریکی حاصل از قدرت اکسید کنندگی آب آکواریوم شما را بر حسب میلی ولت گزارش می کند.

ازن می تواند میزان این پارامتر را به شدت افزایش دهد. آبهای طبیعی و آزاد دریاها اصولا دارای ORP بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ میلی ولت هستند.

اصولا مقادیر پایین ORP در آب آکواریوم یعنی کمتر از ۲۰۰ میلی ولت نشان دهنده پایین بودن میزان اکسیژن محلول در آب،

وجود مقادیر بسیار بالای مواد آلاینده ارگانیک محلول در آب و شرایط نا مناسب آب آکواریوم است.

اصولا در آکواریوم های مقدار ORP بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ میلی گرم در لیتر نگه داشته می شود که

شما می توانید بر این اساس میزان تزریق ازن در آب آکواریوم خود را مشخص نمایید

یعنی زمانی که این مقدار کمتر از ۲۵۰ میلی ولت بود تزریق ازن را آغاز کرده و زمانی که به ۳۵۰ میلی ولت رسید

تزریق ازن را متوقف نمایید.

توجه داشته باشید که مقدار ORP نباید به هیچ عنوان در آب آکواریوم شما بیشتر ۴۰۰ میلی ولت شود.

اغلب شرکت های تولید کننده های دستگاه ازن ساز توصیه می کنند که به ازاء هر ۱۰۰ لیتر ۵ تا ۱۵ میلی گرم در ساعت لازم است

ازن به آب آکواریوم تزریق گردد.

کنترل میزان تزریق ازن بسیار ضروری است زیرا کم بودن میزان تزریق عملا باعث بی اثر شدن کامل استفاده از آن می شود

و مصرف بیش از حد آن می تواند هم برای شما و هم برای تمامی ساکنین آکواریوم شما خطر ساز شود.

روش های زیادی برای تشخیص مقدار مناسب تزریق ازن در آب آکواریوم وجود دارد.

بهترین روش تزریق ازن در پروتئین اسکیمر است

زیرا در این صورت می توانید از خروج تمامی ازن اضافی در ستون دستگاه و

همچنین به همراه حباب های هوای خارج شده از بالای دستگاه مطمئن شوید.

به هیچ عنوان نباید ازن را به صورت مستقیم درون آب آکواریوم خود تزریق کنید

زیرا این موضوع می تواند باعث آسیب دیدن تمامی انواع ارگانیسم های زنده به خصوص بخش های حساس آبزیان مثل آبشش های ماهی ها و بافت نرم بدن بی مهرگان شود.

برای مشاهده دستگاه تصفیه ازن کلیک کنید

از طرف دیگر باید جلوی انتشار مقادیر بالای ازن در هوا را نیز بگیرید زیرا تنفس آن می تواند برای شش های شما بسیار مضر باشد.

شما می توانید از کربن فعال در مسیر آب خروجی پروتئین اسکیمر خود بعد از تزریق ازن استفاده کنید

تا از ورود ازن باقی مانده و همچنین مواد زائد حاصل فرایند ازن در آب به درون آکواریوم جلوگیری نمایید.

لازم است به کمک یک تست ازن همیشه مقدار آن را در آب بخش های مختلف آکواریوم خود اندازه گیری نمایید.

بهتر است حتما از یک دستگاه اندازه گیری ORP استفاده نمایید و جلوی افزایش میزان ORP را برای مقادیر بیش تر از ۴۰۰ میل ولت را بگیرید.

در صورتی که نمی توانید این مقدار را اندازه گیری نمایید لازم است میزان تزریق ازن را در حدود ۵ میلی گرم در ساعت به ازاء هر ۱۰۰ لیتر از آب آکواریوم خود نگهدارید.

نکته دیگری که لازم است مد نظر قرار دهید خشک بودن هوایی است که توسط دستگاه ازن ساز برای تولید ازن مصرف می شود.

لازم است از یک دستگاه جاذب رطوبت و آلاینده های دیگر در ورودی هوای دستگاه ازن ساز استفاده شود

تا جلوی تولید مواد دیگر گرفته شده و در ضمن آسیب کمتر به دستگاه و

کاهش خورندگی کمتر محصول نهایی جلوی تولید اسید های مختلف و در نتیجه کاهش میزان pH اب گرفته شود.

مزایای استفاده از ازن در آکواریوم

شفافیت آب از اولین و مهمترین دلایلی است که بیشتر مردم از ازن استفاده می کنند.

انواع مختلفی از ارگانیسم ها در آب آکواریوم وجود دارد که باعث تغییر رنگ آب می شود

که ازن با کشتن و در نتیجه تخریب بافت آنها امکان حذف آنها را توسط ساختار های دیگر فیلتراسیون فراهم کرده

و باعث افزایش شفافیت آب می شود.

همچنین ازن می تواند در حذف انواع جلبک ها، قارچ ها، باکتری ها و انگل ها در آب آکواریوم شما کمک کرده

و با کاهش عوامل بیماری زا محیط مناسب تری را برای آبزیان آکواریوم شما فراهم نماید.

از طرف دیگر مولکول های آمونیاک و نیتریت نیز می تواند توسط ازن به موادی با ساختار های دیگر تغییر شکل داده

که سمیت کمتری برای آبزیان آکواریوم شما به همراه خواهد داشت.

در کل تزریق مناسب ازن می تواند میزان نیاز شما به تعویض آب آکواریوم را در سیستم های بسته به شدت کاهش دهد.

نکته بسیار مهم اینکه در آکواریوم هایی که از سیستم های فیلتراسیون بر اساس باکتری های شناور مثل باکتری فیدر استفاده می کند

نباید از سیستم های تزریق ازن و یا هرگونه فیلتر استریل کننده دیگر استفاده کرد.

تاثیر ازن بر چرخه نیتروژن

برای مشاهده دستگاه تصفیه ازن کلیک کنید

ازن دارای نفوذ شدید در چرخه نیتروژنی می‌باشد.  در مقادیر pH   بیش از 7،  مثلاً در آب نمک با pH حدود 8.2 آمونیاک سمی

سریعا به نیترات (NO3)  اکسید می شود.

و در pH حدود 7، معمولا در آب شیرین، آمونیاک به صورت شیمیایی اکسید نمی‌شود و  اکسیداسیون باکتریایی مورد نیاز است.

 اما در هر صورت نیتریت که برای آبزیان بسیار سمی است توسط ازن اکسید شده و  به نیترات  تبدیل می‌شود.

این واکنش از مقدار pH  مستقل بوده و در آب شیرین  و شور انجام می‌شود.

لازم به ذکر است که نیتریت حتی در مقادیر بسیار کوچک یک ترکیب سمی برای ماهی و بی مهرگان می‌باشد.

لذا با توجه به اکسیداسیون نیتریت با ازن،  ازن کمک می کند تا آب آکواریوم تصفیه گردد.

اگر در غلظت نیتریت نقاط اوج  ناگهانی مشاهده شود، باید علاوه بر قرار دادن و  تغییر ظرفیت ازن ساز به حداکثر،

دلیل وقوع این پدیده  در سیستم آکواریوم بررسی گردد.

این پیک ممکن است بر اثر مرگ یک حیوان و پوسیدگی کنترل نشده آن رخ دهد.

همچنین تمیز نشدن  فیلتر برای مدتهای طولانی نیز باعث رخداد شرایط بیهوازی در فیلترها می‌شود

که دراین حالت ، بیولوژی هوازی فیلتر به آرامی فروکش کرده و فیلتر را  به شرایط بی هوازی میل می‌دهد.

در این حالت معمولا  نقاط اوج  نیتریت بسیار بالا  مشاهده می‌شود. بنابراین یک فیلتر مکانیکی باید به طور مرتب تمیز گردد

و  یا  بهتر است در مزارع بزرگ پرورش ماهی از  یک فیلتر بیولوژیکی استفاده شود.

تاثیر ازن بر روی مواد آلی

میزان آلودگی آب شامل مواد مختلف – حتی اگر ترکیبات شیمیایی کاملا شناخته شده نباشد-

 با نیاز به اکسیژن بیولوژیکی اندازه گیری می‌شود(BOD). هرچه این مقدار کمتر باشد، کیفیت آب بهتر است.

همان طور که در نمودار زیر نشان داده شده، بار آلی(BOD) توسط ازن کاهش می یابد.

به ویژه کدورت آلی که منجر به رنگ زرد در آب می‌شود را می توان با ازن کاهش داد.

 مواد زرد موجود در آب  فشار بر روی ماهی ایجاد می‌کند که  ازن قادر به کریستال سازی آب، زلال‌سازی و شفاف‌سازی آب است.

تاثیر ازن بر میکروب های موجود در آکواریوم ها

یک ویژگی بسیار مهم ازن، عمل ضدعفونی سازی آن است. ازن می تواند،

حتی در غلظت های بسیار پایین، باعث کشتن ویروس ها، باکتری ها و دیگر میکروب ها شود.

با توجه به این مطلب باید به این نکته اشاره کرد  که در اکواریوم و یا سیستم های آبی دیگر،

 هدف از ازن زنی نیست زیرا  استریل کردن آب می تواند روی ماهی‌ها اثر منفی بگذارد.

از این رو نظارت دقیق و تنظیم خروجی ازن باعث اجتناب سالم سازی محیط بیولوژیک فعال و سلامت ماهی‌ها  و بی مهرگان می‌شود.

مزایای استفاده از ازن در آکواریوم ها

• افزایش عملکرد تجهیزات اسکیمر یا کفگیر پروتئین

• تولید آب شفاف و سالم

• کاهش بار نیتریت و آمونیوم

• افزایش پتانسیل اکسیداسیون و کاهش و ضد عفونی آب

• کاهش باقی مانده مواد ضد عفونی کننده.

• تجزیه مواد زرد (Gilvin)  و افزایش تخریب در داخل فیلتر بیولوژیک.

• بهبود عملکرد فیلتراسیون

کاربردهای اکسیژن فعال در اکواریوم وصنایع شیلات

از کاربردهای اکسیژن فعال در اکواریوم وصنایع شیلات می توان به  حذف کامل گاز آمونیاک،  کاهش نیترات آب،  قابلیت درمان ماهی ،

جلوگیری از استرس درماهی، کریستالی نمودن آب، حذف رنگ زرد و بوی نامطبوع، افزایش رشد و تکثیرماهی، افزایش اکسیژن آب

اشاره کرد  .

موارد استفاده ازن در صنعت شیلات
در این سیستم عمل ضدعفونی به صورت پیوسته درون استخرها انجام می پذیرد

و برخلاف سایر مواد ضدعفونی کننده معمول مانند آهک زنده ، فرمالین یا سود سوزآور نیازی به تخلیه استخر نمی باشد.

ضد عفونی با ازن به صورت پیوسته در حین وجود آبزیان داخل استخر و بدون تخلیه مکان انجام می گیرد

و در نتیجه به طور مرتب میزان آلودگی محیط کاهش می یابد.

در پژوهش‌های به عمل آمده به اثبات رسیده است. این ماده میکرب‌ها را از طریق اکسایش و نابودی دیواره‌ی سلولی آن ها نابود می‌کند.

نابودی میکروارگانیسم های بیماری‌زا نظیر اسپور باکتری‌ها ، کیست‌ها و ویروس‌ها بدون نیاز به زمان طولانی از امتیازهای ازن است.

موارد استفاده ازن در صنعت شیلات

در این سیستم عمل ضدعفونی به صورت پیوسته درون استخرها انجام می پذیرد و

بر خلاف سایر مواد ضدعفونی کننده معمول  مانند آهک زنده ، فرمالین یا سود سوزآور نیازی به تخلیه استخر نمی باشد.

ضد عفونی با ازن به صورت پیوسته در حین وجود آبزیان داخل استخر و بدون تخلیه مکان انجام می گیرد

و در نتیجه به طور مرتب میزان آلودگی محیط کاهش می یابد.

جلوگیری وحذف بیماری‌های آبزیان:

این ماده باعث گندزدایی و اکسایش آلاینده‌های موجود در آب می‌شود .

ازن باعث نابودی انواع آلودگی های میکروبی از جمله باکتریها، ویروسها و حتی قارچها، انگلها و تخم انگلها و پروتوزوآ می‌شود.

این عمل باعث کنترل بیماریها شده و اهمیت فراوانی در استخرهای پرورش ماهی دارد،

زیرا سبب جلوگیری از انتقال بیماری به مزرعه می گردد.

این ماده در مقابله با استرپتوکوکوس‌های موجود در محیط پرورش اثر بسیار خوبی دارد.

همچنین استفاده ازازن موجب افزایش رشد ماهی و کاهش استفاده از داروها و آنتی‌بیوتیک ها در آبزی‌پروری می‌شود

برای دست یابی به بالاترین حد بازماندگی در مراکز تکثیر آبزیان آب ورودی باید تمیز و عاری از میکروارگانیسم ها و دیگر آلودگی‌ها باشد.

ازن باعث افزایش درصد بازماندگی و حذف مواد شیمیایی برای آماده‌سازی آب می‌شود .

ازن همچنین می‌تواند مقدار اکسیژن حل شده در آب را افزایش دهد و در مقایسه با کلر که برای حیات ماهی مشکل‌آفرین است مخاطره‌یی را در بر ندارد .

در پرورش میگو ازن باعث حذف ویبریوها – که عامل بیماری در پرورش میگو هستند می‌شود .

آب ازن زده شده‌ی دریا سبب سالم ماندن میگوی پرورشی می‌شود .

در تحقیقی که توسط بولاک و همکاران انجام شد

نتایج حاکی از آن است که استفاده از ازن موجب بهبود کیفیت آب ، کارایی بهتر فیلترها ، کاهش بیماری آبششی ماهی ،

کاهش مرگ و میر و کم کردن نیازهای شیمیایی برای کنترل BOD در سامانه‌ی مدار بسته‌ی پرورش قزل‌آلا شده است .

کاربرد ازن در پرورش آبزیان

ازن دو کاربرد مهم تصفیه کنندگی و بهبود کیفیت آب را در پرورش آبزیان دارد.

ازن به منظور غیرفعال سازی عوامل بیماری زا برای ماهی، اکسید کردن پسماند ارگانیک( شامل رنگ) و نیتریت،

به آب های سیستم پرورش ماهی افزوده میشود.

ازن در آکواریوم

از طرف دیگر به این دلیل که اتمهای ناپایدار ازن میل ترکیب با سایر مواد و اکسید نمودن انها را دارند

با استفاده از این فرایند یکی از مشگلات اصلی اکواریوم ها، خصوصا اکواریوم های اب شور

که وجود ترکیبات نیتروژن مانند امونیوم و امونیاک و نیتریت و نیترات حاصل از تجزیه مواد عالی میباشد

و همچنین ترکیباتی مانند فسفات و سیلیکات وغیره را مرتفع مینمایند

تمام موارد فوق در رابطه با سایر اکو سیستمهای ابی و خاکی نظیر تراریومها و ویواریوم ها نیز صادق خواهد بود

و یکی از مشکلات اساسی این سیستم ها که بوی بد ناشی از امونیاک و ترکیبات ان

که ناشی از تجزیه ضایعات حیوانات میباشد را به صورت کامل مرتفع مینماید

و در اکو سیستم هایی که از دستگاه ازونایزر استفاده شده است به هیچ وجه بوی بد متعارف اینگونه سیستمها به استشمام نخواهد رسید

پس به صورت خلاصه دستگاه تصفیه ازن

باعث سلامت موجودات،

رفع بوی بد محل نگهداری ابزیان و دوزیستان و خزندگان و غیره ،

شفاف و کریستالی شدن اب اکواریوم ها،

رفع ترکیبات سمی مانند امونیاک و ترکیبات نیتروژن دار،

رفع استرس در ابزیان و حیوانات، کمک به تکثیر و زاد اوری حیوانات و ابزیان،

نابود سازی کلیه عوامل بیماری زا مانند میکروب ها و ویروس ها و باکتری ها

و بسیاری دیگر از موارد مفید میگردد

برای مشاهده دستگاه تصفیه ازن کلیک کنید